Uit je veilige bubbel: Groeien met autisme
- Gert de Heus
- 18 uur geleden
- 6 minuten om te lezen
Veel mensen met autisme herkennen het gevoel van veiligheid in hun eigen bubbel. Die bubbel biedt rust, voorspelbaarheid en bescherming tegen de overweldigende prikkels van de buitenwereld. Maar soms wordt die veilige bubbel zo comfortabel dat het een uitdaging wordt om eruit te stappen.
Naar buiten gaan, nieuwe dingen proberen, sociale contacten aangaan: het kan voelen als een enorme opgave. Toch is persoonlijke groei mogelijk, ook met autisme. In deze blog verkennen we hoe je stap voor stap uit je veilige bubbel kunt komen, zonder jezelf of je autisme te vergeten.
We gaan in op keuzes maken en beslissen, plannen en organiseren, en het bewaken van je energiebalans.
De veilige bubbel is een plek waar je je comfortabel voelt. Alles is bekend, voorspelbaar en overzichtelijk. Voor mensen met autisme is deze bubbel vaak extra belangrijk, omdat onverwachte situaties en sociale interacties veel energie kunnen kosten. In de bubbel kun je jezelf zijn, zonder oordeel of druk van buitenaf. Maar comfort betekent niet altijd dat je je goed voelt. Soms is het vooral veilig, maar niet vervullend. Groei vindt plaats buiten de bubbel, in de ‘aanleerzone’.
Kenmerken van de veilige bubbel:
Voorspelbaarheid en routine
Weinig risico’s of onverwachte gebeurtenissen
Bescherming tegen overprikkeling
Minder sociale druk
Waarom uit je veilige bubbel stappen?
Groeien betekent nieuwe dingen proberen, leren van ervaringen en jezelf ontwikkelen. Dat kan alleen als je af en toe uit je veilige bubbel stapt. Dit is spannend en soms zelfs eng, maar het brengt ook energie, voldoening en nieuwe mogelijkheden. In de ‘aanleerzone’ kom je angsten en onzekerheden tegen, maar ook kansen om te leren en je bubbel te vergroten.
Uitdagingen buiten de bubbel:
Onzekerheid en angst voor het onbekende
Nieuwe prikkels en situaties
Mogelijkheid tot falen, maar ook tot succes
Keuzes maken en beslissen: Hoe doe je dat met autisme?
Keuzes maken is voor veel mensen met autisme lastig. De hoeveelheid opties kan overweldigend zijn, en het is moeilijk om te voorspellen wat een keuze teweegbrengt. Toch is het maken van keuzes essentieel om uit je bubbel te komen.
Tips voor keuzes maken:
Beperk het aantal opties: Maak een lijstje van maximaal drie mogelijkheden.
Gebruik voorspelbare stappen: Schrijf de stappen op die je moet nemen na een keuze.
Vraag om hulp: Bespreek je keuzes met iemand die je vertrouwt.
Gebruik je intuïtie: Soms weet je diep van binnen wat goed is voor jou.
Voorbeeld:
Stel, je wilt een nieuwe hobby proberen. Kies één activiteit die je aanspreekt, zoek informatie op, en plan een eerste stap. Vraag eventueel iemand om mee te gaan.
4. Plannen en organiseren: Structuur als sleutel
Voor mensen met autisme is structuur vaak een belangrijke houvast. Plannen en organiseren helpen om overzicht te houden en stress te verminderen. Dit maakt het makkelijker om uit je bubbel te stappen, omdat je weet wat je te wachten staat.
Praktische tips:
Maak een planning: Gebruik een agenda of een app om activiteiten in te plannen.
Bereid je voor: Schrijf op wat je nodig hebt en welke stappen je moet nemen.
Visualiseer de situatie: Stel je voor hoe het zal zijn om iets nieuws te doen.
Maak gebruik van checklists: Vink af wat je hebt gedaan, dat geeft rust en overzicht.
Voorbeeld:
Wil je naar een nieuwe plek gaan? Zoek vooraf uit hoe je er komt, wat je mee moet nemen, en wie je daar zult ontmoeten. Maak een stappenplan en neem het mee.
Energiebalans: Bewaken en herstellen
Uit je veilige bubbel stappen kost energie. Voor mensen met autisme is het extra belangrijk om goed op je energiebalans te letten. Overprikkeling ligt op de loer, en het is essentieel om voldoende rustmomenten in te bouwen.
Tips voor energiebalans:
Plan rust in: Zorg voor voldoende pauzes tussen activiteiten.
Luister naar je lichaam: Voel je je moe of gespannen? Neem tijd voor jezelf.
Gebruik ontspanningstechnieken: Denk aan ademhalingsoefeningen, meditatie of een warm bad.
Reflecteer op je dag: Schrijf op wat energie gaf en wat energie kostte.
Voorbeeld:
Na een drukke dag kun je een rustmoment plannen, bijvoorbeeld door een wandeling te maken, muziek te luisteren of een ontspannende activiteit te doen.
Omgaan met angst en onzekerheid
Angst is normaal als je uit je veilige bubbel stapt. Het is belangrijk om deze angst te erkennen en ermee om te gaan, zodat het je niet verlamt. Kleine, haalbare stappen helpen om de angst beheersbaar te houden.
Strategieën:
Accepteer je angst: Het is oké om bang te zijn.
Maak stappen klein: Zet steeds een kleine stap buiten je bubbel.
Zoek steun: Praat over je angst met iemand die je vertrouwt.
Vier successen: Sta stil bij wat je hebt bereikt, hoe klein ook.
Zelfvertrouwen en zelfrespect
Zelfvertrouwen is een belangrijke motor om uit je bubbel te komen. Mensen met autisme hebben soms een lager zelfbeeld door negatieve ervaringen. Het is belangrijk om te werken aan zelfvertrouwen en zelfrespect.
Oefeningen:
Positieve affirmaties: Begin en eindig de dag met een positieve gedachte over jezelf.
Geef jezelf complimenten: Sta stil bij wat goed ging.
Vergelijk jezelf niet met anderen: Iedereen heeft een eigen groeipad.
Leer van fouten: Zie fouten als leerervaringen, niet als mislukkingen.
Plannen en organiseren: Tools en hulpmiddelen
Er zijn veel hulpmiddelen die kunnen helpen bij het plannen en organiseren, zoals apps, agenda’s, checklists en visuele schema’s. Kies wat bij jou past en experimenteer ermee.
Aanbevolen tools:
Digitale agenda’s (Google Calendar, Outlook)
To-do apps (Todoist, Trello)
Papieren planners
Visuele tijdschema’s
Energiebalans: Grenzen stellen
Grenzen stellen is essentieel om je energiebalans te bewaken. Durf ‘nee’ te zeggen tegen activiteiten die te veel energie kosten, en wees eerlijk over wat je aankunt.
Tips:
Ken je grenzen: Weet wat je aankunt en waar je grens ligt.
Communiceer duidelijk: Geef aan wanneer iets te veel is.
Neem tijd voor jezelf: Plan bewust tijd in om op te laden.
Uit je veilige bubbel: Praktische stappen
Tot slot: hoe zet je de eerste stap uit je veilige bubbel? Begin klein, wees mild voor jezelf, en vier elke vooruitgang.
Stappenplan:
Kies één kleine uitdaging buiten je bubbel.
Maak een plan en bereid je goed voor.
Bouw rustmomenten in.
Reflecteer na afloop: wat ging goed, wat was lastig?
Vier je succes, hoe klein ook.
Online stappenplantool: Even uit je veilige bubbel
De tool begeleidt je stap voor stap.
Je vult eerst je uitdaging, plan en rustmomenten in (verplicht).
Reflectie en succes vieren kun je na afloop invullen.
Na het klikken op “Toon mijn stappenplan” krijg je een overzicht dat je kunt bewaren of printen.
Uit je veilige bubbel stappen is een proces, geen doel op zich. Met autisme is het extra belangrijk om mild te zijn voor jezelf, je grenzen te respecteren en stap voor stap te groeien. Gebruik de kracht van keuzes maken, plannen en organiseren, en bewaak je energiebalans. Zo kun je, op jouw tempo, je bubbel vergroten en nieuwe ervaringen opdoen.
Ook ons online zelfhulp programma kan jou helpen bij het aangaan van meer sociale activiteiten.
Theoretisch Kader
1. De veilige bubbel en autisme
De ‘veilige bubbel’ verwijst naar de vertrouwde, voorspelbare omgeving waarin mensen met autisme zich kunnen terugtrekken om overprikkeling en stress te vermijden. Dit concept sluit aan bij de theorie van de comfortzone (White, 2009), die stelt dat mensen geneigd zijn om binnen bekende patronen te blijven om angst en onzekerheid te minimaliseren. Voor mensen met autisme is deze bubbel vaak noodzakelijk om sensorische en sociale overbelasting te voorkomen (Attwood, 2007).
2. Groeien buiten de veilige bubbel
Volgens de zone van naaste ontwikkeling (Vygotsky, 1978) vindt leren en persoonlijke groei plaats buiten de directe comfortzone, in de ‘aanleerzone’. Hier worden nieuwe vaardigheden ontwikkeld, mits er voldoende ondersteuning is. Voor mensen met autisme betekent dit dat kleine, gestructureerde stappen buiten de veilige bubbel essentieel zijn voor groei, mits rekening wordt gehouden met hun specifieke behoeften (Baron-Cohen, 2008).
3. Keuzes maken en executieve functies
Keuzes maken, plannen en organiseren vallen onder de executieve functies, die bij mensen met autisme vaak anders verlopen (Hill, 2004). Moeite met flexibiliteit, het overzien van consequenties en het organiseren van taken kan het lastig maken om uit de veilige bubbel te stappen. Ondersteuning, visuele hulpmiddelen en duidelijke stappenplannen zijn bewezen effectief (Hodgson et al., 2017).
4. Energiebalans en prikkelverwerking
De energiebalans is cruciaal voor mensen met autisme. Overprikkeling kan leiden tot uitputting of zelfs een meltdown (Kapp et al., 2013). Het bewaken van de energiebalans door rustmomenten, zelfzorg en het stellen van grenzen is daarom essentieel. Dit sluit aan bij het model van Spoon Theory (Miserandino, 2003), dat uitlegt hoe mensen met een beperking hun energie moeten verdelen.
5. Zelfvertrouwen en zelfrespect
Een positief zelfbeeld en voldoende zelfvertrouwen zijn belangrijke voorwaarden om stappen buiten de veilige bubbel te zetten (Devisch & Peeters, 2019). Negatieve ervaringen kunnen het zelfvertrouwen ondermijnen, waardoor het belangrijk is om successen te vieren en te focussen op eigen kwaliteiten (Attwood, 2007).
Bronnenlijst
Attwood, T. (2007). The Complete Guide to Asperger’s Syndrome. Jessica Kingsley Publishers.
Baron-Cohen, S. (2008). Autism and Asperger Syndrome. Oxford University Press.
Devisch, M., & Peeters, A. (2019). Uit je comfortzone! Hoofdstuk 4 uit ‘Leven vanuit jouw authentieke kracht’. Bookboon.com.
Hill, E. L. (2004). Executive dysfunction in autism. Trends in Cognitive Sciences, 8(1), 26-32.
Hodgson, A. R., Freeston, M. H., Honey, E., & Rodgers, J. (2017). Facing the unknown: Intolerance of uncertainty in children with autism spectrum disorder. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 30(2), 336-344.
Kapp, S. K., Gillespie-Lynch, K., Sherman, L. E., & Hutman, T. (2013). Deficit, difference, or both? Autism and neurodiversity. Developmental Psychology, 49(1), 59-71.
Miserandino, C. (2003). The Spoon Theory. But You Don’t Look Sick [Online]. https://butyoudontlooksick.com/articles/written-by-christine/the-spoon-theory/
Vygotsky, L. S. (1978). Mind in Society: The Development of Higher Psychological Processes. Harvard University Press.
White, A. (2009). From Comfort Zone to Performance Management. White & MacLean.