Individuele oefening: Autisme gebruik AI

AI inzetten bij Autisme

Voor mensen met autisme kan de wereld soms overweldigend en onvoorspelbaar aanvoelen. Communicatie gaat vaak gepaard met sociale regels, non-verbale signalen en prikkels die niet altijd makkelijk te verwerken zijn. Veel traditionele vormen van ondersteuning houden hier onvoldoende rekening mee.

Artificial Intelligence (AI) biedt nieuwe kansen voor gepersonaliseerde, toegankelijke en prikkelarme ondersteuning. Denk aan digitale hulpmiddelen zoals chatbots, planners en virtuele assistenten die in eigen tempo en zonder oordeel communiceren. Een krachtig voorbeeld hiervan is de chatbot van Autismeportaal, die speciaal ontwikkeld is om vragen te beantwoorden, structuur te bieden en te ondersteunen bij dagelijkse uitdagingen.

In deze oefening verkennen we hoe AI kan worden ingezet om meer grip te krijgen op het dagelijks leven, sociale situaties en emoties. Je gaat reflecteren op je eigen ervaringen, een AI-chatbot uitproberen, en ontdekken hoe je technologie kunt inzetten als bondgenoot in jouw unieke manier van denken en doen.

Klaar om technologie voor je te laten werken?

Waarom is AI handig voor mensen met autisme?

• Prikkelarm contact: AI communiceert via tekst of spraak zonder gezichtsuitdrukkingen, toonvariaties of sociale druk.

• Voorspelbaarheid: De interactie is gestructureerd en reageert op vaste patronen, wat rust en houvast biedt.

• Geduld en herhaling: AI raakt nooit geïrriteerd en kan eindeloos herhalen of uitleggen.

• 24/7 beschikbaarheid: Geen wachtlijsten of sluitingstijden—altijd toegankelijk.

• Persoonlijke aanpassing: AI-tools kunnen zich aanpassen aan taalgebruik, leerstijl en emotionele behoeften.

Oefening: “Ontdek hoe AI jou kan helpen”

Doel: Leer hoe AI je dagelijks leven kan ondersteunen en ervaar zelf de voordelen via een chatbot.

Stap 1: Zelfinzicht

Beantwoord de volgende vragen:

• In welke situaties voel jij je snel overprikkeld?

• Welke taken vind je lastig (bijvoorbeeld plannen, sociale communicatie)?

• Gebruik je nu al technologie om je te ondersteunen? Zo ja, hoe?

Stap 2: Probeer een AI-chatbot

Ga naar de chatbot Edith van Autismeportaal en start een gesprek. Vraag bijvoorbeeld:

• “Kun je me helpen met het plannen van mijn dag?”

• “Wat kan ik doen als ik me overweldigd voel op school of werk?”

Reflectie: Hoe vond je de interactie? Was het prettig om in je eigen tempo te communiceren?

Stap 3: Simuleer een dagelijkse situatie

Kies een situatie die je stressvol vindt, bijvoorbeeld:

• Je moet een afspraak maken via de telefoon.

• Je bent vergeten iets in je agenda te zetten.

Laat AI je helpen! Stel de vraag aan Edith of een andere chatbot.

“Hoe kan ik dit aanpakken zonder me overweldigd te voelen?”

Stap 4: Creëer je eigen AI-routine

Stel een lijst op van taken waarbij AI je kan helpen, zoals:

• Taken structureren via een agenda-app met AI

• Feedback vragen via een chatbot over je sociale bericht

• Emotieregulatie via een AI-ondersteunde ademhalingsoefening

Bonusideeën voor verdere verkenning

• Gebruik Copilot, ChatGPT of Gemini om moeilijke teksten samen te vatten

• Laat AI gesprekken oefenen die je spannend vindt

• Schrijf dagboekfragmenten en vraag AI om suggesties voor zelfreflectie

• Zoek professionele hulp in jouw buurt via Edith

Theoretisch kader: AI als ondersteuningsinstrument bij autisme

1. Neurodiversiteit als uitgangspunt

De neurodiversiteit-beweging stelt dat autisme geen aandoening is die "genezen" moet worden, maar een natuurlijke variatie in menselijk denken en ervaren. Vanuit dit perspectief richt ondersteuning zich niet op normalisatie, maar op empowerment en het wegnemen van obstakels.

• Autisme wordt gezien als een andere neurologische bedrading

• Interventies moeten aansluiten bij de sterke kanten en behoeften van de persoon

• AI kan bijdragen aan het zelfredzaam en zelfstandig functioneren zonder de druk van sociale aanpassing

2. Sociale en communicatieve barrières bij autisme

Mensen met autisme ervaren vaak moeilijkheden in sociale communicatie, zoals:

• Het interpreteren van non-verbale signalen

• Het voeren van spontane gesprekken

• Emotieregulatie in sociale situaties

AI-technologie (zoals chatbots en spraakassistenten) biedt een laagdrempelig alternatief:

• Gesprekken zonder sociale druk

• Reacties die voorspelbaar en herhaalbaar zijn

• Hulp bij structuur, planning en dagelijkse routines

3. Human-Computer Interaction (HCI) & AI

De interactie tussen mens en computer is cruciaal in het succes van AI-ondersteuning. HCI-onderzoek benadrukt:

• Gebruiksvriendelijkheid: interfaces moeten eenvoudig en intuïtief zijn

• Personalisatie: technologie moet zich aanpassen aan het individu

• Vertrouwensrelatie: regelmatige, positieve interacties bevorderen acceptatie

Voorbeeld: De chatbot Edith van Autismeportaal.nl biedt een veilige gespreksomgeving waarin iemand zich gehoord kan voelen zonder beoordeeld te worden.

4. Evidence-based benadering

Hoewel AI relatief nieuw is in de autismezorg, zijn er reeds studies die positieve effecten rapporteren:

• Verbeterde taakorganisatie en zelfinzicht

• Minder stress bij sociale interacties

• Vergroting van autonomie bij dagelijkse activiteiten

Onderzoek naar toepassingen zoals virtuele coaches, sociale robotica en gespreksmodellen toont aan dat AI een waardevolle aanvulling is op bestaande begeleidingsvormen.

5. Ethiek en digitale inclusie

AI moet altijd ingezet worden met respect voor de privacy, autonomie en digitale vaardigheden van de gebruiker:

• Begeleiding bij gebruik van technologie is essentieel

• AI mag geen menselijke ondersteuning vervangen, maar aanvullen

• Transparantie over werking en gegevensgebruik is cruciaal