Hoe helpen brainblocks bij het begrijpen van emoties?
- Gert de Heus
- 23 jun 2023
- 5 minuten om te lezen
Bijgewerkt op: 3 dagen geleden
Brainblocks is een concept ontwikkeld door Dr. Daniel Wendler, een klinisch psycholoog en auteur die gespecialiseerd is in autisme. Brainblocks richt zich specifiek autisme. Vooral in combinatie met andere methodieken kan dit bijdragen aan het beter begrijpen van emoties.
Bij autisme kan het soms moeilijk zijn om emoties te herkennen, te begrijpen en ermee om te gaan. Brainblocks biedt een visuele methode om dit proces te vereenvoudigen. Het maakt gebruik van een metafoor waarbij emoties worden voorgesteld als "blokken" die in een "muur" worden geplaatst. Elk blok vertegenwoordigt een specifieke emotie, zoals blijdschap, verdriet, boosheid of angst.
De eerste stap van Brainblocks is het leren herkennen en identificeren van verschillende emoties. Dit wordt gedaan door middel van het visualiseren van de blokken en het associƫren van elke emotie met een specifieke kleur. Bijvoorbeeld, geel kan blijdschap vertegenwoordigen, blauw kan verdriet zijn, rood kan boosheid zijn, enzovoort.
Vervolgens wordt geleerd hoe deze emoties kunnen worden beheerd. De blokken worden verplaatst binnen de muur om aan te geven hoeveel ruimte een bepaalde emotie op een bepaald moment inneemt. Als iemand bijvoorbeeld overweldigd is door angst, kan het blok dat angst vertegenwoordigt naar voren worden verschoven, waardoor de andere emoties naar de achtergrond worden geduwd. Het doel is om een āāevenwicht te vinden tussen de verschillende emoties en de juiste plek om elk blok in de muur te vinden.
Het gebruik van Brainblocks kan mensen met autisme helpen om een āābeter begrip te ontwikkelen van hun eigen emoties en hoe ze deze kunnen herkennen. Door de visuele representatie worden abstracte concepten geconcretiseerd. Het stelt mensen ook in staat om hun emoties met anderen te delen en te bespreken, waardoor de communicatie en sociale interactie verbeterd kunnen worden.
Het is belangrijk om op te merken dat hoewel Brainblocks nuttig kunnen zijn voor veel mensen met autisme, het effect en de veiligheid kunnen variƫren van persoon tot persoon. Het is altijd het beste om samen te werken met een gediplomeerde professional op het gebied van autisme om de meest mogelijke benaderingen om emoties bij autisme te begrijpen en te beheren.
Geen "one-fits-all" oplossing
Hoewel Brainblocks een krachtig visueel hulpmiddel is om emoties en informatieverwerking bij ASS inzichtelijk te maken, kent het enkele beperkingen. Het model is sterk afhankelijk van concrete materialen en visuele representaties, wat niet voor iedereen even toegankelijk is en het onnodig duur maakt. Mensen die moeite hebben met abstractie of die weinig affiniteit hebben met spel- of bouwmaterialen, kunnen het als kinderlijk of niet passend ervaren. Daarnaast vraagt de methode om een begeleider die goed getraind is in het toepassen van Brainblocks; zonder deze expertise bestaat het risico dat de interventie oppervlakkig blijft en onvoldoende aansluit bij de persoonlijke beleving van de cliƫnt.
Een ander nadeel is dat Brainblocks zich primair richt op inzicht en bewustwording, maar minder op het aanleren van concrete copingstrategieƫn voor emotieregulatie. Het is dus geen op zichzelf staande oplossing voor complexe gedrags- of stressproblemen. Bovendien kan het tijdsintensief zijn om de methode goed te implementeren, zeker in groepsverband of binnen drukke zorgsettings. Voor sommige cliƫnten kan het werken met blokken en kleuren ook te simplistisch lijken, waardoor de diepgang van hun problematiek niet volledig wordt weerspiegeld.
Overige methodieken voor meer zelfinzicht en emotieregulatie bij autisme
Brainblocks is vaak het meest effectief als onderdeel van een bredere, geĆÆntegreerde aanpak in plaats van een losstaande interventie. Hieronder vind je acht bewezen benaderingen in willekeurige volgorde die in praktijk goed werken.
Ik ben Speciaal (Peter Vermeulen)
Wat is het? Een programma dat focust op empowerment: kennis, inzicht en vaardigheden om meer regie te krijgen. Waarom werkt het? Versterkt zelfbeeld en copingstrategieĆ«n, vermindert stress. Toepassing:Ā Trainingen en werkboeken voor jongeren en volwassenen.
Module Zelfinzicht bij Autisme (NIPA)
Wat is het?
Een psycho-educatiemodule voor volwassenen, gericht op acceptatie, prikkelverwerking en coping.
Waarom werkt het?
Integreert recente wetenschappelijke inzichten en ervaringskennis.
Toepassing:Ā (Online) Groepsbijeenkomsten met werkboek en opdrachten.
Drievoudige Koers
Wat is het? Een methodiek die begeleiders leert om emotieregulatie te ondersteunen via een gestructureerd dagprogramma. Waarom werkt het? Voorkomt overprikkeling door duidelijke fasen en signaleringsplannen. Toepassing:Ā Dagbesteding, woonbegeleiding.
Proactieve Emotieregulatie
Wat is het? Een gedragsgerichte aanpak die focust op het anticiperen op triggers. Waarom werkt het? Voorkomt escalaties door patronen en context vroegtijdig te herkennen. Toepassing:Ā Individuele coaching, behandelplannen.
Psycho-educatie volgens PMT
Wat is het? Een holistische aanpak die kennis over autisme combineert met coping en sterke kanten. Waarom werkt het? Vergroot inzicht en acceptatie, vermindert stress. Toepassing:Ā Gesprekken, werkboeken, ouderbetrokkenheid.
Stressregulatie vs. Emotieregulatie
Wat is het? Blogs en trainingen leggen het verschil uit: stressregulatie richt zich op spanning, emotieregulatie op gevoelens. Waarom werkt het? Beide zijn cruciaal voor welzijn en functioneren. Toepassing:Ā Praktische oefeningen zoals ademhaling, prikkelmanagement.
Sociale verhalen (Autismeportaal.nl)
Wat is het?
Sociale verhalen zijn korte, duidelijke verhalen die sociale situaties uitleggen en voorspelbaar maken. Ze helpen mensen met ASS begrijpen wat er van hen verwacht wordt en hoe ze kunnen reageren.
Waarom werkt het?
Door situaties stap voor stap te beschrijven, vermindert onzekerheid en stress. Het bevordert zelfvertrouwen en sociale vaardigheden.
Toepassing: Beschrijf een situatie in eenvoudige taal en voeg visuele ondersteuning toe. Gebruik het programma op https://www.autismeportaal.nlĀ om kant-en-klare voorbeelden en templates te vinden. Ideaal voor voorbereiding op school, werk of sociale activiteiten.
Combineer methodieken! Brainblocks kan bijvoorbeeld goed samengaan met psycho-educatie of stressregulatie-oefeningen. Zo ontstaat een integrale aanpak die aansluit bij de unieke behoeften van de persoon.
Theoretisch Kader
Emotieregulatie bij ASS
Emotieregulatie verwijst naar het proces waarbij individuen hun emoties herkennen, begrijpen en beheersen. Dit omvat strategieƫn zoals situatieselectie, aandachtsverdeling, cognitieve herstructurering en responsmodulatie. Bij mensen met ASS is dit proces vaak verstoord door sensorische overbelasting, communicatieve uitdagingen en beperkte flexibiliteit in denken. Onderzoek toont aan dat maladaptieve strategieƫn (zoals vermijding) vaker voorkomen bij ASS, wat kan leiden tot internaliserende en externaliserende problemen zoals angst, agressie en sociale isolatie. [psymagazine.nl]
Neurobiologische en Psychologische Grondslag
ASS wordt gekenmerkt door afwijkingen in sociale informatieverwerking en executieve functies. Deze beĆÆnvloeden het vermogen tot zelfreflectie en emotieregulatie. Methodieken zoals Brainblocks en psycho-educatie spelen hierop in door abstracte processen visueel en concreet te maken, waardoor het reflectieve vermogen wordt gestimuleerd. Brainblocks is ontstaan vanuit de behoefte om psycho-educatie over autisme toegankelijk te maken en is geĆ«volueerd tot een breder reflectiemiddel dat zelfinzicht en communicatie bevordert. [brainblocks.com], [kenniscentrum-kjp.nl]
Psycho-educatie als Kerninterventie
De richtlijnen adviseren psycho-educatie als standaard interventie bij ASS. Het doel is om kennis over autisme te combineren met copingstrategieƫn en sterke kanten, binnen een biopsychosociaal model. Dit vergroot acceptatie, vermindert stress en bevordert zelfregulatie. Effectieve psycho-educatie is afgestemd op leeftijd, cognitieve mogelijkheden en context, en kan individueel of in groep plaatsvinden. [richtlijne...atabase.nl]
Sociale Verhalen: Cognitieve en Sociale Theorie
Sociale Verhalen, ontwikkeld door Carol Gray, zijn gebaseerd op het idee dat autistische personen baat hebben bij expliciete, voorspelbare informatie over sociale situaties. Ze sluiten aan bij theorieĆ«n over Theory of MindĀ en sociale cognitie: door situaties stap voor stap te beschrijven vanuit het ik-perspectief, wordt inzicht in sociale verwachtingen vergroot en angst verminderd. Wetenschappelijk gezien helpen Sociale Verhalen om sociale vermijding en onhandigheid te reduceren door herhaling en positieve bekrachtiging. [nl.partici...autisme.be], [autismedigitaal.nl], [gezond.win]
Proactieve Emotieregulatie en Stressmanagement
Naast reactieve strategieƫn is er groeiende aandacht voor proactieve emotieregulatie: het anticiperen op triggers en het aanpassen van context om escalaties te voorkomen. Dit sluit aan bij gedragsmodellen en leertheorieƫn, waarbij preventie en positieve bekrachtiging centraal staan. [verkenjegeest.com]
Integrale Benadering
De methodieken in dit blog (Brainblocks, Ik ben Speciaal, Zelfinzicht-modules, Sociale Verhalen, Drievoudige Koers) zijn complementair. Ze combineren elementen van cognitieve gedragstherapie, psycho-educatie, visuele ondersteuning en sociale leerstrategieƫn. Deze integrale aanpak is cruciaal omdat ASS heterogeen is en interventies maatwerk vereisen.
Bronnen:
Links:
Opmerkingen