Individuele oefening: Waardenverheldering

Waarden als kompas

Op zoek naar je waarden

In het leven worden we vaak meegesleept door drukte, verwachtingen en automatische patronen. Soms raken we daardoor het contact kwijt met wat ons écht drijft. Wat geeft jouw leven betekenis? Wat maakt dat je ’s ochtends opstaat, ook als het moeilijk is?

In Acceptance and Commitment Therapy (ACT) vormen waarden het fundament van een vervuld leven. Waarden zijn geen doelen die je kunt afvinken, maar richtlijnen die je helpen om keuzes te maken die passen bij wie je werkelijk bent. Ze geven richting, zelfs in tijden van onzekerheid of pijn.

Deze oefening nodigt je uit om stil te staan bij verschillende levensgebieden — zoals gezondheid, relaties, werk en zingeving — en te onderzoeken wat jij daarin belangrijk vindt. Door je waarden te verhelderen, kun je bewuster leven en handelen in lijn met wat voor jou betekenisvol is.

Neem de tijd. Er zijn geen goede of foute antwoorden. Het gaat om jouw waarheid.

Theoretisch kader: Waarden binnen Acceptance and Commitment Therapy (ACT)

Acceptance and Commitment Therapy (ACT) is een evidence-based benadering die mensen helpt om psychologische flexibiliteit te ontwikkelen: het vermogen om bewust, open en waarde-gericht te leven, zelfs in het bijzijn van moeilijke gedachten, gevoelens of omstandigheden.

Een van de zes kernprocessen binnen ACT is waardenverheldering. Waarden vormen het fundament van betekenisvol gedrag. Ze zijn als een innerlijk kompas dat richting geeft aan keuzes, doelen en acties. In tegenstelling tot concrete doelen zijn waarden niet af te vinken — ze zijn voortdurend beschikbaar als leidraad voor hoe je wilt leven.

Wat zijn waarden?

Waarden zijn:

• Diepgewortelde overtuigingen over wat belangrijk is in het leven.

• Richtlijnen voor gedrag, geen eindpunten.

• Persoonlijk en uniek — ze verschillen van persoon tot persoon.

• Motiverend — ze geven energie en betekenis, zelfs bij tegenslag.
  

Voorbeelden van waarden zijn: verbondenheid, eerlijkheid, creativiteit, zorgzaamheid, autonomie, avontuur, spiritualiteit, rechtvaardigheid.

Waarom zijn waarden belangrijk?

Onderzoek binnen ACT toont aan dat het leven in overeenstemming met persoonlijke waarden leidt tot:

• Meer psychologisch welzijn en veerkracht

• Grotere motivatie en doelgerichtheid

• Betere coping bij stress, angst en depressie

• Verhoogde tevredenheid over het leven
  

Waardenverheldering helpt cliënten om hun gedrag te richten op wat er werkelijk toe doet, in plaats van te blijven hangen in vermijding of controle van interne ervaringen.

Doel van deze oefening

Deze oefening nodigt uit tot reflectie op verschillende levensgebieden, zoals gezondheid, relaties, werk en zingeving. Door stil te staan bij wat jij belangrijk vindt in elk gebied, ontstaat er helderheid over je waarden. Dit vormt de basis voor het maken van keuzes en het zetten van stappen die passen bij wie je werkelijk wilt zijn.