Thema school: Naar het MBO met autisme met checklist

MBO-studie starten met autisme: praktische tips voor een goede voorbereiding

Docent en leerling

De overstap naar het middelbaar beroepsonderwijs (MBO) is voor iedere student een grote stap. Voor studenten met autisme kan die stap extra uitdagingen met zich meebrengen. Een goede voorbereiding helpt om de overgang soepel te laten verlopen, zodat je je kunt focussen op wat echt belangrijk is: leren, groeien en ontdekken waar jouw talenten liggen.

Wanneer je met autisme aan een MBO-opleiding begint, is het belangrijk dat je kiest voor een studie die écht bij jou past. Niet alleen inhoudelijk, maar ook qua manier van leren en de omgeving waarin je je prettig voelt. Misschien betekent dat dat je meerdere open dagen bezoekt, of eens een meeloopdag meemaakt om de sfeer op te snuiven. Soms ontdek je tijdens zo’n dag dat de manier van lesgeven of de drukte in het gebouw je veel energie kost, of juist dat je er helemaal op je plek bent. Daarbij speelt ook de onderwijsvorm een rol: ga je voor voltijd studeren of kies je voor een traject waarin werken en leren gecombineerd wordt? Het kan helpen om met huidige studenten te praten, zeker met mensen die – net als jij – baat hebben bij extra begeleiding, om te horen hoe zij hun opleiding ervaren.

Vroeg aanmelden kan veel rust geven. Het geeft je niet alleen zekerheid over je plek, maar ook tijd om alles goed te regelen. Als je voor 1 april inschrijft, is er vaak meer ruimte om eventuele aanpassingen of begeleiding op tijd te organiseren. Dat kan bijvoorbeeld betekenen dat er extra tijd wordt ingepland voor je toetsen, of dat er een rustige plek wordt geregeld waar je je kunt terugtrekken.

Tijdens het intakegesprek is het slim om open te zijn over wat je nodig hebt om goed te kunnen studeren. Vertel wat voor jou werkt en wat juist lastig is, en vraag of er een individueel plan kan worden opgesteld waarin afspraken en evaluatiemomenten zijn vastgelegd. Denk van tevoren ook na over welke informatie je wel en niet wilt delen met docenten en klasgenoten – het is jouw verhaal, en jij bepaalt wat je deelt.

Een nieuwe school kan in het begin overweldigend zijn. Het kan daarom helpen om al vóór de eerste lesdag een keer het gebouw te verkennen. Zo weet je waar de lokalen, de toiletten en rustige plekken zijn, en kun je kijken of alles goed bereikbaar is. Soms zijn er ook mogelijkheden om lessen online te volgen als dat voor jou fijner werkt.

Sociale steun kan een wereld van verschil maken. Misschien sluit je je aan bij een introductieactiviteit of doe je mee aan een maatjesproject, zodat je snel mensen leert kennen. Het kan ook prettig zijn om een mentor of vast aanspreekpunt te hebben bij wie je terecht kunt.

Naast deze sociale kant zijn er praktische zaken die aandacht vragen: hoe kom je op school, zijn er speciale vervoersopties, en hoe zit het met je financiën? Als je op kamers gaat, is het slim om op tijd te zoeken naar woonruimte die past bij jouw behoeften.

Het is ook goed om je te verdiepen in je rechten en plichten. Weten wat de school moet bieden en wat jij zelf moet regelen, helpt om problemen te voorkomen.

En dan komt het moment waarop je je studie afrondt. Het laatste jaar kan druk zijn, met deadlines, toetsen en grote opdrachten. Een strakke planning kan stress verminderen. Merk je dat je vertraging oploopt, bespreek dit snel met je begeleider – soms kun je regelingen treffen waardoor je bijvoorbeeld langer recht hebt op studiefinanciering.

Tijdens je stage heb je, net als tijdens je studie, recht op aanpassingen die je helpen je werk goed te doen. Het kan bijvoorbeeld gaan om een rustige werkplek of een duidelijk inwerkplan. Bereid sollicitatiegesprekken goed voor en denk na over hoe je je vaardigheden en ervaring het beste kunt presenteren.

Na je diploma wacht de volgende stap: een baan vinden of verder studeren. Misschien zoek je naar een inclusieve werkgever die oog heeft voor neurodiversiteit, of kies je voor jobcoaching om de overgang soepeler te maken. Ook hier helpt het om te weten wat je rechten zijn, bijvoorbeeld rondom aanpassingen op de werkvloer.

Er liggen bovendien extra mogelijkheden voor wie ze wil benutten. Een buitenlandervaring kan een mooie toevoeging zijn, mits goed voorbereid, en hulpmiddelen aanvragen doe je het liefst ruim voordat je ze nodig hebt. Blijf ook verbonden met anderen, binnen en buiten school, want ervaringen uitwisselen kan steun én inspiratie geven.

Zo wordt studeren en afstuderen met autisme geen hindernisbaan, maar een pad dat je met de juiste voorbereiding, open communicatie en passende ondersteuning op jouw eigen manier kunt bewandelen.

Checklist MBO en HBO

MBO: Samengevat in een stappenplan

1. Kies bewust en passend

Een opleiding moet aansluiten bij je interesses, talenten en hoe jij het beste leert.

• Bezoek open dagen, meeloopdagen en proeflessen om de sfeer te proeven.

• Let op de onderwijsvorm: voltijd (BOL) of werken en leren (BBL). Welke past bij jouw energieniveau en behoefte aan rust of flexibiliteit?

• Praat met studenten die ervaring hebben met de opleiding, zeker als zij ook een ondersteuningsbehoefte hebben.
  

2. Meld je vroeg aan

Vroegtijdig aanmelden geeft rust én rechten. Meld je bij voorkeur vóór 1 april aan, zeker als je nog tussen meerdere opleidingen twijfelt. Zo is er genoeg tijd om voorzieningen te regelen, zoals aanpassingen of begeleiding.

3. Vertel wat jij nodig hebt

Tijdens een intakegesprek kun je je ondersteuningsbehoeften bespreken.

• Leg duidelijk uit wat voor jou werkt en wat juist lastig is.

• Vraag of er een Individueel Onderwijsplan kan worden opgesteld, met concrete afspraken en evaluatiemomenten.

• Bepaal vooraf welke informatie je wilt delen met docenten en medestudenten.
  

4. Maak kennis met je nieuwe omgeving

Een nieuwe school kan overweldigend zijn.

• Loop vooraf een keer door het gebouw om te zien waar lokalen, toiletten en rustige plekken zijn.

• Controleer of je overal makkelijk kunt komen en of de lesmaterialen toegankelijk zijn.

• Kijk of er opties zijn voor online lessen als fysieke aanwezigheid soms lastig is.
  

5. Bouw een netwerk op

Sociale steun is belangrijk, zowel voor je welzijn als voor je studie.

• Neem deel aan introductieactiviteiten of sluit je aan bij een maatjesproject.

• Zoek een contactpersoon of mentor bij wie je terecht kunt met vragen.

• Deel met vrienden en klasgenoten hoe zij jou kunnen helpen als dat nodig is.
  

6. Regel praktische zaken

Studeren vraagt ook om goede voorbereiding buiten de les.

• Controleer je vervoersmogelijkheden, zoals OV, speciale vervoersdiensten of parkeermogelijkheden.

• Kijk naar financiële regelingen en vergoedingen voor hulpmiddelen.

• Zoek passende woonruimte als je op kamers gaat, en informeer naar aangepaste voorzieningen indien nodig.
  

7. Ken je rechten en plichten

Zorg dat je weet welke ondersteuning de school kan bieden en wat jij zelf moet regelen. Het helpt om je te verdiepen in de regels rond onbelemmerd studeren, zodat je weet waar je recht op hebt en hoe je dit aanvraagt.

Door vroeg te starten met je voorbereiding, heldere afspraken te maken en je netwerk op te bouwen, creëer je een stevige basis voor een succesvolle MBO-tijd. Studeren met autisme vraagt soms extra stappen, maar met de juiste voorbereiding en ondersteuning is er alle ruimte om je talenten te ontwikkelen.

De afronding van een MBO-opleiding en de stap naar werk of vervolgstudie is een belangrijk moment. Het kan extra voorbereiding vragen als je autisme hebt, maar met de juiste stappen en steun zorg je dat je deze fase met vertrouwen ingaat.

8. Je studie afronden

• Beperk studiestress: Plan het laatste jaar zorgvuldig en zorg dat je overzicht hebt over opdrachten, toetsen en deadlines.

• Vraag om aanpassingen: Heb je bij toetsen meer tijd of een andere manier van beoordelen nodig? Geef dit tijdig door aan je docent.

• Studievertraging bespreekbaar maken: Verwacht je vertraging, laat dit snel weten aan je studiebegeleider. Mogelijk kun je voorzieningen zoals studiefinanciering en ov-vergoeding langer gebruiken.
  

9. Stage en werkervaring

• Aanpassingen tijdens stage: Je hebt recht op werkafspraken en aanpassingen die je helpen goed te functioneren. Denk aan een duidelijk inwerkplan of rustige werkruimte.

• Sollicitatiegesprekken oefenen: Bereid je voor op veelgestelde vragen en oefen hoe je op een positieve manier over je kwaliteiten en ondersteuningsbehoeften kunt praten.

• Sollicitatiebrief: Beschrijf je vaardigheden, behaalde resultaten en relevante ervaringen. Benoemen van aanpassingen tijdens studie of stage kan waardevol zijn als dit relevant is voor de functie.
  

10. Naar werk of vervolgstudie

• Inclusieve werkgevers zoeken: Kijk naar organisaties die openstaan voor neurodiversiteit en gebruikmaken van regelingen om mensen met een beperking in dienst te nemen.

• Jobcoaching: Een jobcoach kan je ondersteunen bij het vinden én behouden van een baan.

• Wet- en regelgeving: Informeer je over je rechten, bijvoorbeeld rond aanpassingen of financiële regelingen.
  

11. Extra mogelijkheden

• Buitenlandervaring: Wil je in het buitenland studeren of stage lopen? Bereid je goed voor, regel op tijd ondersteuning en check voorzieningen op locatie.

• Hulpmiddelen aanvragen: Doe dit voordat je ze nodig hebt, zodat alles klaarstaat op het moment dat je begint.

• Sociale steun: Sluit je aan bij activiteiten of netwerken, ook buiten school, om ervaringen te delen en steun te vinden.
  

Afstuderen met autisme vraagt om goed plannen, heldere communicatie en het benutten van de juiste ondersteuning. Door vroeg te beginnen, te weten waar je recht op hebt en actief hulpbronnen in te zetten, zet je een stevige stap richting een toekomst die bij jou past.